Objawy choroby Alzheimera (AD – Alzheimers Disease) zaczynają się zazwyczaj od drobnych zaburzeń pamięci krótkotrwałej, które z czasem pogłębiają się i obejmują coraz więcej aspektów funkcjonowania umysłowego. Pacjenci z AD często mają trudności w zapamiętywaniu nowych informacji, utrzymywaniu uwagi, orientacji w czasie i przestrzeni, rozpoznawaniu ludzi i przedmiotów, jak również w wykonywaniu codziennych czynności. Jednak aby mieć pewność czy dana osoba cierpi na tę formę demencji, można wykonać prosty test opisany w dalszej części artykułu.
Choroba Alzheimera i demencja
Choroba Alzheimera to postępująca i nieodwracalna choroba neurodegeneracyjna, która powoduje stopniowe pogarszanie się funkcji poznawczych, takich jak pamięć, myślenie, orientacja przestrzenna i czasowa, zdolność do podejmowania decyzji oraz rozwiązywania problemów.
Choroba Alzheimera jest spowodowana przez tworzące się w mózgu blaszki amyloidowe oraz skręty neurofibrylarne, które uszkadzają i niszczą neurony. W wyniku postępującego uszkodzenia mózgu pacjenci coraz bardziej tracą zdolność do samodzielnego funkcjonowania i zazwyczaj wymagają opieki osób trzecich.
Jak rozpoznać pierwsze objawy choroby?
Pierwsze objawy choroby Alzheimera mogą być łatwo pomijane lub przypisywane innym przyczynom, ale ważne jest, aby zwrócić uwagę na jakiekolwiek zmiany w funkcjonowaniu osoby. Oto kilka objawów tzw. wczesnego Alzheimera:
- Trudności z pamięcią krótkotrwałą. Osoba z chorobą Alzheimera może mieć trudności z zapamiętywaniem i przypominaniem sobie niedawnych wydarzeń i informacji.
- Zmiana w zdolności do planowania i podejmowania decyzji. Osoba chora może mieć trudności w podejmowaniu decyzji, planowaniu i organizowaniu działań – nawet w prostych sprawach.
- Trudności z wykonywaniem codziennych czynności. Osoba chora może mieć problemy w wykonywaniu codziennych czynności, takich jak gotowanie, pranie, porządkowanie lub utrzymywanie higieny.
- Zmiana zachowania. Chory może zacząć wykazywać zmiany w zachowaniu, takie jak dezorientacja, niestabilność emocjonalna, drażliwość lub apatię.
- Trudności z mówieniem i zrozumieniem języka. Osoba z chorobą Alzheimera może mieć trudności z rozumieniem i użyciem słów oraz ze składaniem zdań.
- Zmiana w sposobie myślenia i rozumowania. Osoba chora może mieć problemy w logicznym myśleniu, rozumowaniu i podejmowaniu decyzji.
Warto pamiętać, że te objawy mogą występować również w innych schorzeniach, a jedynie lekarz może postawić diagnozę choroby Alzheimera na podstawie badań i obserwacji. Jeśli zauważysz u kogoś w swoim otoczeniu te objawy, warto skonsultować się z lekarzem.
Diagnostyka choroby Alzheimera – test MMSE
Test MMSE (ang. Mini Mental State Examination), to rodzaj testu przesiewowego. Jest to test neuropsychologiczny, który ma na celu ocenę poziomu funkcjonowania poznawczego u pacjenta. Test składa się z pytań i zadań dotyczących różnych aspektów funkcjonowania umysłowego, takich jak pamięć, uwaga, orientacja przestrzenna i czasowa, zdolność do rozumienia i wykorzystywania języka oraz zdolność do wykonania prostych działań matematycznych.
Poniżej przedstawiamy przykładowe pytania, które mogą pojawić się w teście MMSE:
- Jak masz na imię i nazwisko?
- Który jest obecny rok?
- Jaka jest obecna pora roku, miesiąca i dnia tygodnia?
- Gdzie się obecnie znajdujesz? Np. w jakim budynku, w jakim mieście?
- Proszę powtórzyć trzy słowa, które powiem Ci za chwilę (np. „dom”, „krzesło”, „drzewo”) i powtórzyć je po 5 minutach.
- Dokąd odbyłeś ostatnią wakacyjną podróż?
- Wykonaj prosty zadanie matematyczne, takie jak odjąć od liczby 100 po kolei liczby 7 (tj. 100, 93, 86, 79 itd.).
- Czego używamy do krojenia chleba?
- Czego używamy do pisania?
- Jaki jest twój numer telefonu?
- Co robią ludzie na basenie?
- Jakiego koloru jest przedmiot, który znajduje się przed tobą?
- Jaka jest nazwa i kolor jedzenia, które najbardziej lubisz?
- Proszę zrobić, coś, co na co dzień wykonujesz np. zapiąć guzik w koszuli.
- Poproś pacjenta o powtórzenie po tobie dowolnego przysłowia, np.: „Nie należy odkładać na później tego, co można zrobić dzisiaj”.
- Proszę podać nazwiska i imienia trzech znanych osób np. prezydenta, aktora, sportowca.
- Proszę podać nazwy trzech dowolnych roślin.
- Narysuj dwie figury geometryczne, takie jak kwadrat i trójkąt, i poproś badanego o ich nazwanie.
- Weź kartkę papieru, złóż ją na pół i połóż ją na podłodze.
Test MMSE ma charakter orientacyjny i pozwala na szybkie przetestowanie podstawowych funkcji poznawczych, a nie służy do kompleksowej diagnostyki chorób neurologicznych.
Test MMSE – skala i punktacja
Wynik testu wyrażony jest w punktach, przy czym maksymalna liczba punktów, jaką można uzyskać, wynosi 30. Wynik poniżej 24 punktów może świadczyć o zaburzeniach poznawczych, takich jak demencja czy choroba Alzheimera. Test ten jest szeroko stosowany w diagnostyce chorób neurologicznych oraz psychiatrycznych. Oto jak prezentuje się skala oceny, która pozwala wykryć chorobę i ustalić stopień zaburzeń funkcji poznawczych:
30–27 punktów – wynik prawidłowy;
26–24 punktów – zaburzenie poznawcze bez otępienia;
23–19 punktów – otępienie lekkiego stopnia;
18–11 punktów – otępienie średniego stopnia;
10–0 punktów – otępienie głębokie.
Pierwsze objawy Alzheimera – test zegara
Test zegara (ang. Clock Drawing Test, CDT) to jeden z testów neuropsychologicznych, które służą do oceny funkcjonowania poznawczego, w szczególności funkcji wykonawczych, takich jak: planowanie, organizacja, percepcja przestrzenna i czasowa.
Podczas testu pacjent proszony jest o narysowanie tarczy zegara, wskazanie godziny lub narysowanie wskazówek w określonym położeniu na zegarze. Istnieje wiele różnych wariantów tego testu, w zależności od tego, jakie dodatkowe elementy są uwzględnione, np. wskazywanie odpowiednich pór dnia, ustawianie cyfr w określonej kolejności czy narysowanie cyfr odwróconych lustrzane.
Ocena testu zegara obejmuje ocenę jakości rysunku zegara, m.in. wielkość, ułożenie cyfr i wskazówek, a także interpretację sposobu, w jaki pacjent wykonał test. Analiza testu zegara może dostarczyć informacji o różnych aspektach funkcjonowania poznawczego, takich jak orientacja przestrzenna, funkcje wykonawcze, koncentracja, pamięć, umiejętności percepcyjne, a także wczesne objawy chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona.
Niestety, na chwilę obecną nie istnieje skuteczne lekarstwo na chorobę Alzheimera, ale istnieją pewne strategie zarządzania objawami i opieki nad pacjentami, które mogą pomóc w zapewnieniu jak najlepszej jakości życia dla pacjenta oraz jego opiekunów. Dlatego tak ważne jest wczesne wykrycie Alzheimera, aby wspomóc działanie mózgu i możliwie spowolnić rozwój choroby. Jeżeli u kogoś z bliskich dostrzegasz pierwsze objawy Alzheimera, test może być dobrym początkiem diagnozy.
