Czy to możliwe, aby w jednym ciele istniało kilka różnych osobowości? Osobowość wieloraka, nazywana też rozdwojeniem jaźni, jest zaburzeniem na tyle dziwnym i zagadkowym, że niektórym trudno uwierzyć w istnienie tej choroby. Kiedyś tego typu przypadki wiązano ze zjawiskami nadprzyrodzonymi, takimi jak opętanie. Dowiedz się, czym dokładnie jest to zaburzenie i poznaj historię człowieka, który funkcjonował z 24 tożsamościami!
Osobowość wieloraka, osobowość mnoga. Czym charakteryzuje się to zaburzenie psychiczne?
Dysocjacyjne zaburzenie osobowości (z angielskiego dissociative identity disorder, czyli w skrócie DID), inaczej nazywane jest rozdwojeniem jaźni, osobowością naprzemienną lub wieloraką. Polega na tym, że w psychice i ciele jednej osoby dochodzi do rozszczepienia na dwie lub nawet więcej różnych tożsamości. Często nie są one świadome swojego istnienia. Okresowo przejmują one kontrolę nad zachowaniem chorego i w danej chwili ujawnia się tylko jedna z nich.
Poszczególne osobowości mogą różnić się od siebie wiekiem, płcią, ilorazem inteligencji, a także mogą mieć odmienne preferencje seksualne. Mogą też mówić w innym języku, z innym akcentem, posiadać różne zdolności i charakterystyczny styl zachowania. Niektóre z osobowości mogą mieć jakieś umiejętności, na przykład takie jak prowadzenie samochodu, inne nie. Różnią się też ciśnieniem krwi, alergiami czy ostrością wzroku. Co więcej, badania neurologiczne wskazują różnice w pracy mózgu u innych osobowości w jednym ciele. Każda z nich ma odmienne myśli, uczucia, wspomnienia, zachowania i własne poczucie tożsamości. Przejście jednej osobowości w drugą następuje w sposób nagły.
Osobowość pierwotna zwykle zmaga się z depresją, poczuciem winy, czuje się bierna i zależna. W rzeczywistości nie ma wpływu na, to kiedy inna tożsamość przejmie nad nią kontrolę. W momencie przejęcia dominacji przez inną osobowość człowiek traci pamięć dotyczącą tego, co się dzieje w tym czasie.
Ta choroba stała się bardziej znana od czasu pojawienia się książki „Człowiek o 24 twarzach”. Opisuje ona jeden z najdziwniejszych przypadków, o jakich słyszała współczesna medycyna. Chodzi o historię głośnej sprawy Billego Milligana, który trafił do więzienia z powodu serii gwałtów. Liczne badania psychiatryczne i rozprawy sądowe ujawniły, że człowiek ten cierpiał na jedno z najbardziej zagadkowych zaburzeń – zaburzenie dysocjacyjne tożsamości. Funkcjonował on z 24 osobowościami. Wśród nich była między innymi 19-letnia lesbijka Adalana, 8-letni wrażliwy chłopiec David, kłótliwy i dowcipny Lee, pianista Kevin, a także Ragen, który mówił po angielsku ze słowiańskim akcentem. Z powodu choroby Billy Milligan został oczyszczony z zarzutów i skierowany na leczenie w ośrodku zdrowia psychicznego. Przyczyną tego stanu, było prawdopodobnie to, że w dzieciństwie był on bity i molestowany przez swojego ojczyma.
Osobowość naprzemienna nie jest tym samym, co schizofrenia. Mimo że niektóre z objawów mogą być podobne, są to dwie odrębne jednostki chorobowe. Schizofrenik może mieć omamy i urojenia, potrzebuje leczenia, aby normalnie funkcjonować w społeczeństwie. Umysł chorego ma problemy z odbiorem rzeczywistości i własnej osoby. Natomiast zaburzenia dysocjacyjne nie wpływają na działanie funkcji psychicznych.
Rozdwojenie jaźni jako mechanizm obronny. Co może prowadzić do dysocjacji osobowości?
Mechanizmy prowadzące do powstania tej choroby nie do końca są wyjaśnione przez psychologię i psychiatrię. Wiadomo jednak, że dysocjacyjne zaburzenie tożsamości może pojawić się na skutek traumatycznych przeżyć. Wygenerowanie odrębnych osobowości ma służyć uwolnieniu się od bolesnej przeszłości i umożliwić normalne funkcjonowanie. Można powiedzieć, że stanowi to swego rodzaju mechanizm obronny.
Najczęstsze przyczyny występowania rozdwojenia osobowości, zgodnie z klasyfikacją psychiatryczną ICD-10 to:
- trauma związana ze śmiercią,
- wykorzystywanie seksualne,
- przemoc w rodzinie,
- gwałt.
Tłumione w psychice tragiczne wydarzenia i emocje, które im towarzyszą, mogą się rozwinąć w alternatywne osobowości. Są one skutkiem złamanej pod wpływem jakiegoś wydarzenia psychiki. Osobowości wielorakiej często towarzyszą objawy takie jak autoagresja, uzależniania, zaburzenia snu, bóle głowy i depresja. Chory może też ulegać zachowaniom kompulsywnym. Osoby z tym zaburzeniem są wycofane z życia społecznego, nieufne i mają zaniżone poczucie własnej wartości.
Czy psychoterapia może pomóc pozbyć się alternatywnych osobowości? Jakie efekty daje terapia osobowości?
Szacuje się, że na rozdwojenie osobowości cierpi 2% populacji na świecie. Częściej ten problem dotyczy kobiet niż mężczyzn. Leczenie w tym wypadku jest bardzo trudne i czasochłonne, poza tym stanowi niemałe wyzwanie dla medycyny i psychologii. Osoby z tą chorobą nie są w stanie pomóc same sobie. Niestety jest mało prawdopodobne, żeby ktoś z tym zaburzeniem z własnej woli udał się na leczenie. Jak już wspomniano wyżej, zazwyczaj wytworzone osobowości nie wiedzą o swoim współistnieniu. Przeskoki do innych jaźni następują nagle i pod wpływem traumatycznego dla psychiki przeżycia, bądź wspomnienia o nim. Jednak chory, będąc w swojej pierwotnej tożsamości, zazwyczaj odczuwa przygnębienie i zmaga się z amnezją. Luki w pamięci obejmują chwile, w których kontrolę przejmuje inna tożsamość. Do zwrócenia się o pomoc, chorego może skłonić ogólne złe samopoczucie lub zachęty bliskich, którzy wyraźniej dostrzegają problem. Sposoby leczenia obejmują psychoterapię, leczenie farmakologiczne lub połączenie obu metod.
Leki stosuje się zwłaszcza wtedy, gdy zaburzeniu osobowości wielorakiej towarzyszą jeszcze inne choroby psychiczne. Często podaje się leki antydepresyjne oraz przeciwlękowe, ale stanowi to jedynie uzupełnienie całej terapii. Same leki nie wystarczą.
Przede wszystkim ważna jest ocena stanu chorego przez specjalistę, a potem dobranie odpowiedniej formy leczenia. Terapia koncentruje się na tym, aby przezwyciężyć traumę pacjenta. Ma też zapobiec dalszemu rozpadowi tożsamości.
Psychiatra może pokazać skuteczne sposoby radzenia sobie ze stresem. Jest to bardzo ważne, aby pacjent samodzielnie pokonywał lęki, zamiast ponownie wypierać niechciane wspomnienia. Konfrontacja z bolesnymi wspomnieniami umożliwia znalezienie powiązań między poszczególnymi jaźniami. Zadaniem terapeuty jest integracja osobowości alternatywnych, tak, aby mogły one połączyć się z osobowością pierwotną. Pacjent musi spojrzeć na traumatyczne przeżycia z przeszłości z innej perspektywy i zaakceptować je. Umysł musi przepracować tragiczne epizody i włączyć je do prawdziwego życia.
Terapia osobowości mnogiej jest trudna zarówna dla pacjenta, jak i dla terapeuty. Wymaga wielu spotkań i odpowiednich warunków, aby pacjent miał siłę i odwagę opowiedzieć o swoich trudnych przeżyciach.
Schorzenie to wciąż jest obiektem badań w środowisku medycznym i psychiatrycznym. Jest zagadkowe, a także wciąż niewystarczająco opisane i wyjaśnione. Można powiedzieć, że osobowość wieloraka, to medialne zaburzenie. Medialne, bo na podstawie historii osób z tym schorzeniem powstało wiele intrygujących filmów i książek.
Powiązane:
- Osobowość histrioniczna, czyli histrioniczne zaburzenie osobowości, które powoduje chęć bycia w centrum uwagi!
- Antyspołeczne zaburzenie osobowości, czyli osobowość dyssocjalna. Jakie są objawy osobowości antyspołecznej?
- Osobowość borderline, czyli osobowość z pogranicza. Czy da się leczyć osobowość chwiejną emocjonalnie?
- Borderline – objawy, test i diagnoza. Sprawdź cechy osobowości z pogranicza
- Osobowość neurotyczna, czyli życie w ciągłym strachu, niepokoju i frustracji. Czy można skutecznie leczyć takie zaburzenie osobowości zwane neurotyzmem?
- Zaburzenia osobowości – osobowość paranoiczna. Czy psychoterapia może uwolnić paranoika od zbytniej podejrzliwości i lęku?
