Burzliwe i niestabilne relacje z innymi, gwałtowna zmienność nastroju, nieuzasadniony lęk przed porzuceniem i ciągłe uczucie pustki mogą świadczyć o zaburzeniu borderline. Ta dysfunkcja może również prowadzić do zaburzeń nastroju i zachowań autodestrukcyjnych. Borderline występuje stosunkowo często, jest to jedno z najczęściej diagnozowanych zaburzeń osobowości. Z tego artykułu dowiesz się, czym jest osobowość borderline, jakie są kryteria diagnostyczne oraz sposoby leczenia.
Osobowość borderline – objawy osobowości z pogranicza
Osobowość borderline, z angielskiego borderline personality discorder (BPD), można tłumaczyć jako osobowość z pogranicza. Ten termin w połowie XX wieku wprowadził Robert Knight. 75% osób cierpiących na to zaburzenie stanowią kobiety, u których często również współwystępują zaburzenia odżywiania. Szacuje się, że dotyka ono nawet do 6% ogólnej populacji.
Czym właściwie są zaburzenia osobowości? Osobowością nazywamy stały sposób postrzegania otaczającego świata oraz funkcjonowania w nim. Z zaburzeniami mamy do czynienia wtedy, gdy jakieś cechy osobowości są nadmiernie nasilone, a człowiek nie jest w stanie samodzielnie ich zmienić. Utrudniają, a czasem nawet uniemożliwiają one normalne funkcjonowanie w społeczeństwie. Mają też negatywny wpływ na budowanie relacji z innymi ludźmi. Osoby z zaburzeniami mają trudności również w pracy zawodowej i w stabilnym postrzeganiu własnej osoby.
Osobowość chwiejna emocjonalnie typu borderline to zaburzenie, które znajduje się między nerwicami a zaburzeniami psychotycznymi. Określana jest także jako pograniczne zaburzenie osobowości.
Borderline to zaburzenie, dla którego typowe są wahania nastroju, napady gniewu i uczucie braku sensu w życiu. Zachowania, które się na nie składają, często się powtarzają i nie ulegają zmianie pod wpływem doświadczeń.
Charakterystyczne dla osobowości borderline są cechy takie jak: kłótliwość, niestabilność emocjonalna oraz impulsywność.
Osoba z borderline często angażuje się w niestabilne i intensywne związki, które zwykle prowadzą do kryzysów emocjonalnych. Ma również skłonność do ryzykownych i niebezpiecznych działań, takich jak nadużywanie substancji psychoaktywnych, niekontrolowane wydawanie pieniędzy, objadanie się, ryzykowna jazda samochodem czy przygodny seks. Może w jednej chwili wyglądać na bardzo szczęśliwą, po czym zaraz wybuchnąć złością. Zmienne są nie tylko u niej emocje, ale również zainteresowania i sposób postrzegania samego siebie. Czasami może skłaniać się do rozpaczliwych czynów, aby zwrócić na siebie uwagę bliskiej osoby. Na relację z drugą osobą duży wpływ ma bezustanny lęk przed porzuceniem. Pragnie ciągłego kontaktu z partnerem, nie pozostawia w związku miejsca na autonomiczne funkcjonowanie.
Osobowość borderline to zaburzenie, które można podzielić na cztery typy:
- Osobowość z pogranicza autodestrukcyjna – wykazuje dużą tendencję do zachowań autodestrukcyjnych, złość kieruje na siebie.
- Osobowość z pogranicza impulsywna – jest kapryśna i stara się być w centrum uwagi.
- Osobowość z pogranicza zniechęcona – jest uległa i bezradna, czuje się zależna od bliskiej osoby.
- Osobowość z pogranicza drażliwa – łatwo się obraża i szybko wybucha złością.
Mimo że bordeline nie jest chorobą psychiczną, a jedynie zaburzeniem, to osoby, które na nie cierpią często przebywają w szpitalu psychiatrycznym. Dzieje się tak dlatego, że zwykle występują też u nich stany lękowe i psychotyczne, a także mogą się pojawiać próby samobójcze i samookaleczanie. Czasami doświadczają stanów psychotycznych, takich jak urojenia prześladowcze. Z tego powodu borderline należy leczyć. Najpierw oczywiście trzeba poznać objawy zaburzenia, żeby wiedzieć, czy ma się z nim do czynienia. Można w tym celu wykonać test, ale najlepiej od razu udać się do specjalisty.
Zaburzenie osobowości borderline – test
Testy osobowości przeznaczone są dla dorosłych osób. Zaburzeń charakteru nie diagnozuje się u dzieci i młodzieży, bo ich osobowość dopiero się kształtuje. Choroba występuje wtedy, gdy jej objawy występują stale i utrudniają normalne funkcjonowanie.
Poniższe pytania, mogą pomóc w ustaleniu, czy występują objawy charakterystyczne dla osób z osobowością borderline.
- Czy twoje związki są burzliwe i intensywne?
- Czy panicznie boisz się opuszczenia przez bliską osobę?
- Czy zdarza się, że idealizujesz innych, a potem czujesz, że te same osoby niewystarczająco o ciebie dbają?
- Czy często zdarzają ci się ryzykowne i szkodliwe zachowania?
- Czy zdarzały ci się próby samobójcze lub groziłeś komuś, że to zrobisz?
- Czy często czujesz zmiany nastroju?
- Czy zdarza się, że nie kontrolujesz swojej złości?
- Czy w momentach silnego stresu czujesz, że tracisz kontakt z rzeczywistością?
- Czy odczuwasz czasem pustkę?
- Czy czujesz, że czasem twoje wartości i zainteresowania się zmieniają?
Jeśli na większość z tych pytań odpowiedzi są twierdzące, może to świadczyć o objawach borderline. Powyższy test nie jest narzędziem diagnostycznym i nie może służyć jako diagnoza choroby. Wiarygodną diagnozę może postawić jedynie psychoterapeuta lub psychiatra na podstawie obserwacji i wywiadu z pacjentem. W razie podejrzenia choroby najlepiej jest umówić się na konsultacje z psychologiem, psychiatrą lub psychoterapeutą.
Przyczyny borderline
Przyczyny zaburzenia osobowości typu borderline nie są do końca wyjaśnione. Sprawa ta wciąż pozostaje kwestią badań psychologów. Do nieprawidłowego rozwoju osobowości mogą się przyczynić traumatyczne przeżycia. Pacjenci z borderline zazwyczaj w przeszłości doświadczyli rozłąki z kimś bliskim, zaznali przemocy fizycznej lub byli molestowani seksualnie. Badania wskazują również na czynniki genetyczne, które mogą mieć wpływ na chwiejność emocjonalną, czy też odczuwanie lęku. Zazwyczaj przyczyną jest połączenie czynników biologicznych z wpływem szeroko pojętego środowiska, w jakim żyje i wychowuje się pacjent.
Terapia pacjentów z osobowością borderline. Jakie efekty przynosi psychoterapia?
Leczenie pacjentów z borderline zazwyczaj jest skuteczne.
Stosowane metody leczenia zaburzenia osobowości z pogranicza:
- metody farmakologiczne,
- metody psychologiczne,
- połączenie obu metod.
U większości pacjentów z borderline poprawę przynosi terapia grupowa lub indywidualna. Psychoterapia może pomóc osobie z tym zaburzeniem osobowości tworzyć stabilne i szczęśliwe związki oraz zapanować nad skrajnymi emocjami. Powinna się też odbywać dla rodziny i bliskiego pacjenta, dzięki czemu jego bliscy będą mogli lepiej zrozumieć istotę tego problemu.
Terapeuta pomaga pacjentowi zaakceptować negatywne emocje, m.in. lęk, aby mógł on samodzielnie kontrolować swój stan emocjonalny i mieć na niego wpływ. Liczne badania dowiodły, że unikanie i tłumienie złych emocji wywołuje agresję i pobudzenia oraz może mieć wpływ na rozwinięcie się osobowości chwiejnej emocjonalnie typu borderline.
U części pacjentów z borderline poprawę przynosi stosowanie leków psychotropowych, takich jak środki przeciwdepresyjne. Leczenie farmakologiczne jest również wskazane w sytuacji, gdy u chorego występują zaburzenia lękowe lub objawy psychotyczne w postaci urojeń czy omamów
Powiązane:
- Borderline – objawy, test i diagnoza. Sprawdź cechy osobowości z pogranicza
- Czy dotyczy cię problem zaburzenia osobowości? Test psychologiczny pomoże ci to sprawdzić!
- Osobowość schizoidalna – diagnozowanie. Poznaj objawy i leczenie tego zaburzenia osobowości! Czy psychoterapia może wyleczyć schizoidalne zaburzenia osobowości?
- Osobowość histrioniczna, czyli histrioniczne zaburzenie osobowości, które powoduje chęć bycia w centrum uwagi!
- Osobowość neurotyczna, czyli życie w ciągłym strachu, niepokoju i frustracji. Czy można skutecznie leczyć takie zaburzenie osobowości zwane neurotyzmem?
- Czym jest osobowość unikająca? Kryteria diagnostyczne osobowości lękliwej. Czy terapia tego zaburzenia osobowości przynosi efekty?
