Osobowość schizoidalna charakteryzuje się między innymi utrudnionym kontaktem z drugim człowiekiem, brakiem wrażliwości i postawą antyspołeczną. Chory często żyje we własnym świecie marzeń i fantazji, przez co jest oderwany od rzeczywistości. Nie ma bliskich relacji ze znajomymi czy członkami rodziny, ani nawet nie czuje potrzeby takich związków z ludźmi. Z tego artykułu dowiesz się, jaki są cechy osobowości schizoidalnej i czy to zaburzenie można leczyć.
Czym się cechuje osobowość schizoidalna? Kryteria diagnostyczne osobowości schizoidalnej
Osoba z osobowością schizoidalną jest odbierana przez innych jako wycofana emocjonalnie, ekscentryczna i pochłonięta samym sobą. Unikanie kontaktów międzyludzkich prowadzi do braku bliskich przyjaciół. Obawa przed nawiązywaniem kontaktów społecznych wynika z tego, że taka osoba boi się być niejako pochłonięta w relacjach z innymi. Jeśli chodzi o seksualność, jest u takich osób zazwyczaj na niskim poziomie. Czasami wręcz nie przejawiają zainteresowania doświadczeniami seksualnymi. Mogą też szukać anonimowych, dyskretnych kontaktów seksualnych, które nie wymagają emocjonalnego zaangażowania.
Wbrew pozorom, takie osoby nie są nieczułe. W rzeczywistości może im zależeć na innych, ale nie okazują tego i potrzebują przestrzeni osobistej w relacjach z innymi.
Do objawów osobowości schizoidalnej należy między innymi wyraźna niewrażliwość wobec obowiązujących norm i chłód emocjonalny, nawet wobec członków bliskiej rodziny. Osoba schizoidalna unika bliskich relacji z innymi ludźmi. Jest zdystansowana i charakteryzuje się brakiem potrzeby tworzenia więzi z innymi ludźmi. Nie przejmuje się opinią innych, jest niewrażliwa zarówno na krytykę, jak i na pochwały. Wykazuje brak zainteresowania życiem emocjonalnym. Jeśli już wchodzi w reakcje interpersonalne, to są one bardzo powściągliwe.
Osoby dotknięte tym schorzeniem mogą głosić poglądy, które są zupełnie odmienne niż poglądy większości ludzi. Często również zdarza się, że ubierają się w sposób odmienny, rzucający się w oczy, aby podkreślić swoją odrębność.
Ten typ osobowości często wyróżnia się twórczością i przejawia różne talenty. Niektórzy mogą dokonywać ważnych odkryć, tworzyć dzieła sztuki lub opracowywać nowe teorie. Jeżeli poziom zdrowia takich osób jest dość wysoki, to mogą to być jednostki twórcze i genialne. Poza tym dzięki temu, że są w dużym stopniu wolne od emocji, potrafią doskonale skupić się na wykonywaniu swoich zadań. Jednak twórczość takich jednostek jest bezproduktywna, jeśli uciekają w świat mitów i wyobraźni. Robią tak, bo jest to dla nich mechanizm obronny.
Nie należy mylić osobowości schizotypowej ze schizoidalną. Są to dwa różne rodzaje zaburzeń, przy czym osobowość schizotypowa jest powiązana z pojawieniem się schizofrenii. Osoby schizotypowe często są podejrzliwe i mają myślenie paranoidalne. Widoczne są u nich niecodzienne przekonania, często uważane przez drugich wręcz za dziwaczne lub powiązane z magią. Mogą u nich pojawiać się objawy, które są charakterystyczne dla problemów psychotycznych.
Jakie są przyczyny występowania osobowości schizoidalnej?
Przyczyny wystąpienia tego problemu mogą być różne. Wiele badań wskazuje na to, że jednostki schizoidalne często w dzieciństwie były pozbawione miłości i ciepła w domu rodzinnym i doznawały licznych zaniedbań lub ich rodzice byli bardzo wymagający i despotyczni. Jednak nie tylko deficyt miłości rodziców może stanowić przyczynę choroby. W grę mogą też wchodzić czynniki genetyczne i biochemiczne. Wiadome jest, że problemy psychiczne zaczynają się rozwijać w dzieciństwie, a w życiu dorosłym jeszcze bardziej utwierdzają się nieprawidłowe pod względem psychicznym myśli oraz zachowania.
Jakie jeszcze istnieją zaburzenia osobowości? Czy da się je diagnozować?
Zaburzenie schizoidalne obejmuje mniej niż 1% populacji. Ten typ osobowości występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet. Jednak istnieje jeszcze wiele innych zachowań, odbiegających od ogólnie przyjętych norm. Objawiają się często jako wycofanie i negatywne nastawienie do świata.
Wyróżnia się następujące zaburzenia zachowania i osobowości:
- schizoidalne – wycofanie z relacji społecznych,
- paranoiczne – podejrzliwość i nieufność w stosunku do innych osób,
- antyspołeczne – lekceważenie norm społecznych,
- zależne – nadmierna uległość i przywiązanie w relacjach interpersonalnych,
- obsesyjno-kompulsywne – potrzeba kontroli i perfekcjonizm,
- unikające – nadwrażliwość na krytykę i zahamowania społeczne,
- schizotypowe – ekscentryczność i zaburzenia poznawcze,
- histrioniczne – nadmierna chęć zwracania na siebie uwagi i zbytnia emocjonalność,
- narcystyczne – potrzeba bycia podziwianym przez innych i skupianie się na sobie,
- z pogranicza – impulsywność i niestabilność w związkach.
Czasami zaburzenia osobowości mogą być wynikiem ograniczonego uszkodzenia mózgu lub choroby psychicznej. Dzielimy je na trzy grupy: dziwaczno-ekscentryczne, dramatyczno-niekonsekwentne i obawowo-lękowe. Ich diagnozą zajmuje się psycholog lub psychiatra. Robi to na podstawie testów, wywiadu, a także uważnej obserwacji pacjenta.
Kryteria diagnostyczne do określenia problemów z osobowością są określone według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 raz Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM-IV. Trzeba pamiętać, że pojedyncza cecha nie jest podstawą do wystawienia diagnozy o chorobie. Zaburzenia osobowości występują, gdy dany człowiek przejawia trwały wzorzec zachowań, które utrudniają relacje społeczne i zawodowe lub zagrażają zdrowiu, a nawet życiu. Może chodzić też o słowa oraz postrzeganie siebie samego i świata zewnętrznego.
Leczenie osobowości schizoidalnej. Czy istnieje realna pomoc dla osoby z zaburzeniem cech osobowości? Jakie efekty przynosi psychoterapia?
Osoby schizoidalne często zgłaszają się do specjalisty dopiero w momencie, w którym osiągają pewnego rodzaju kryzys, na przykład wpadają w depresję. Dzieje się tak dlatego, że wcześniej nie dostrzegają problemu. Z tego powodu ważne jest wsparcie bliskich, którzy mogą zasugerować terapię.
Na początku lekarz terapeuta przeprowadza z pacjentem szczegółowy wywiad, aby ustalić diagnozę i przyczynę problemów. Zadowalające efekty może dawać terapia grupowa, podczas której pracuje się razem z innymi uczestnikami nad szkodliwymi zachowaniami, myślami i relacjami. W trakcie takich spotkań razem omawia się problemy w atmosferze zaufania, bez oceniania. Ważnym elementem są w tym wypadku relacje powstające między uczestnikami grupy.
Leczenie farmakologiczne, czyli podawanie leków psychotropowych nie jest konieczne. Można je zastosować w sytuacji, gdy współwystępują inne zaburzenia psychiczne, takie jak depresja czy stany lękowe.
Leczenie zaburzeń osobowości polega na powolnym procesie zmiany struktury osobowości. Pacjent może poprawić swoje kontakty z innymi ludźmi, a nawet nauczyć się być w związku z drugą osobą, jeśli tylko będzie się stosował do rad terapeutycznych. Jego życie będzie spokojniejsze, bez epizodów psychotycznych, które stanowią problem zarówno dla niego, jak i dla jego otoczenia.
Powiązane:
- Czym jest osobowość unikająca? Kryteria diagnostyczne osobowości lękliwej. Czy terapia tego zaburzenia osobowości przynosi efekty?
- Zaburzenia osobowości – osobowość paranoiczna. Czy psychoterapia może uwolnić paranoika od zbytniej podejrzliwości i lęku?
- Czy dotyczy cię problem zaburzenia osobowości? Test psychologiczny pomoże ci to sprawdzić!
- Osobowość zależna test i charakterystyka. Dowiedz się, czym jest to zaburzenie osobowości i jakie są cechy osobowości zależnej!
- Antyspołeczne zaburzenie osobowości, czyli osobowość dyssocjalna. Jakie są objawy osobowości antyspołecznej?
- Osobowość neurotyczna, czyli życie w ciągłym strachu, niepokoju i frustracji. Czy można skutecznie leczyć takie zaburzenie osobowości zwane neurotyzmem?
